Er zijn leugens, grote leugens en statistieken, zei mijn held Winston Churchill al. Een gevleugelde uitspraak, die helaas maar al te vaak wordt bewaarheid.
Onlangs was het weer raak. Onderzoeksbureau Ipsos deed onderzoek naar de zorgen die er bestaan over het klimaat. Ook in de Volkskrant werd uitgebreid ingegaan op dit onderzoek. Het artikel in de krant werd omlijst met foto’s van jongeren die poseerden met een wereldbol. En hoewel Ipsos 2500 volwassenen in alle leeftijdscategorieën had onderzocht. Werd het probleem van de klimaatmoeheid toch vooral gezocht onder jongeren. Als je niet erg goed oplette, zou je uit het artikel kunnen opmaken dat jongeren zich überhaupt geen zorgen meer maken over het klimaat.
Nou zal je mij niet gauw horen klagen over het verzamelen van feitenmateriaal. Alleen op basis van feiten kunnen we zoeken naar oplossingen, politiek bedrijven, en een toekomstvisie ontwikkelen. Jammer dat feiten allang geen uitgangspunt meer zijn voor beleid, noch toekomstvisie. Dat hebben we gezien aan het nareis op nareis op nareis verhaal van de grote VVD-goeroe Dilan Yesilgöz. Of het wegmoffelen van cijfers over PFAS en uitstoot door Chemours of Tata Steel.
Maar goed, dat zijn de usual suspects waarvan we inmiddels wel weten dat we hun uitspraken niet met een korreltje, maar met karrevrachten zout moeten nemen.
Maar zelfs als de feiten kloppen zijn we er nog niet. Feiten, cijfers en data kunnen, nee móeten worden geïnterpreteerd, anders heb je vrij weinig aan al die cijferkennis. De een vindt nou eenmaal dat 30 graden Celsius een onmogelijke temperatuur is. Waarbij je van pure slapte omvalt, terwijl een ander zich niets beters kan voorstellen om zich bij zo’n temperatuur, glimmend van het vet, door de zon te laten roosteren. De één slobbert genoeglijk een flesje wijn op een avond weg, en zegt dat ie ‘een wijntje’ heeft gedronken, terwijl een ander na zo’n fles de volgende dag kachel en katje lam op apegapen ligt. Ondanks de verschillende uitkomsten blijft het hier gaan over de gevolgen van een temperatuur van 30 graden, en één fles wijn.
Ook al zijn de cijfers hetzelfde, de interpretatie daarvan kan dus totaal tegengestelde wereldbeelden opleveren. En zo hoort het ook. Dat is de basis van een democratie. Maar daarmee is niet gezegd dat iedereen de cijfers maar raak mag interpreteren of framen. Dus laten we even de cijfers van het Ipsos-onderzoek onder de loep nemen. Waar gaat het over?
Afbeelding vanuit Ipsos-onderzoek
Hierover dus.
Even opletten: de bovenste lijn zijn de Nederlanders tussen 18 en 24 jaar, en de onderste lijn zijn alle Nederlanders. Het schijnt dat de zorgen over het klimaat, als je goed kijkt, bij jongeren tussen 18 en 24 jaar iets meer gedaald zijn dan bij de rest. Tja, je kunt dus ook zeggen: bij iedereen is die zorg iets gedaald. Logisch, als je kabinetten hebt die ons keer op keer willen doen geloven dat we moeten ophouden met klimaatgedram, dat Nederland ten onder gaat zonder Tata Steel, dat er perspectief voor koeien en de gehaktbal moet zijn, en dat het grootste probleem in Nederland by far de asielzoekers zijn. Wie wordt daar niet door murw gebeukt? Als je maar lang genoeg volhoudt dat Sinterklaas echt bestaat, gaat je kind dat nou eenmaal vanzelf geloven.
Jongeren dus, van 18 tot 24 jaar. Nog een beetje jong. Al die kids hebben een klote coronatijd gehad. Geen feestjes, geen reisjes, geen sociaal leven in de meest vormende tijd van je leven. We kunnen het die categorie toch niet kwalijk nemen dat ze even de zinnen willen verzetten?
En ja, ook bij mij is mijn zorgenrijtje de afgelopen jaren veranderd. Wat wil je: oorlog in Oekraïne en Gaza, en hup, Iran er nog maar even bij; dictatoriale neigingen in de Verenigde Staten, techmiljardairs die ons leven gaan beheersen met AI en de onzekere gevolgen daarvan, en dan wordt dat geheel ook nog eens bestuurd door volstrekt incompetente en niet te vertrouwen leiders in Washington, Jeruzalem, Beijing, Moskou, Teheran en vooruit, Den Haag.
Mijn zorgen over klimaat zijn niet minder geworden, de aandacht wordt helaas ook opgeëist door andere, behoorlijk acute problemen.
En dan heb ik zelf nog niet eens te maken met woningnood. Ook al zo’n probleem dat met name jongeren nu treft. Kan je van iemand van dertig die op een zolderkamer bij zijn ouders woont, verwachten dat hij klimaat op één zet bij zijn grootste, acute problemen?
Om kort te gaan: je kunt dus alle kanten op met zo’n statistiek.
En nog even een leuk frame bij de volgende statistiek:
Afbeelding vanuit Ipsos-onderzoek
‘Jongeren gingen weer vaker vliegen’, staat er in vette letters boven dit plaatje. Ja hoor eens, iedereen ging meer vliegen, dat was te verwachten na corona. Wat ik vooral zie, is dat bij 65-plussers het aantal vliegreizen bijna is verdubbeld. Procentueel gezien dus veel meer dan bij twintigers of dertigers. Kom op zeg, dat zijn mensen met een volle portemonnee, die kunnen best met de trein.
Dus laten we er eens over ophouden. Meer dan de helft van de jongeren maakt zich zorgen over het klimaat. Net als ouderen trouwens, hoe je die twee groepen ook definieert.
Maar jongeren hebben ook woonstress. We weten nog niet half wat corona heeft aangedaan voor jongeren die nu net volwassen worden (ik kan uit mijn eigen omgeving zeggen: dat is niet al te best). Jongeren zien een wereld vol oorlog, en een toenemend aantal dictatoriale regimes die nergens voor terugdeinzen. Een mooi vooruitzicht voor je toekomst!
Zelfs al zou de aandacht voor klimaat onder deze omstandigheden iets verslappen, kunnen we dat jongeren kwalijk nemen?
Nog niet zolang geleden zei mijn dochter me onomwonden dat wij, de oudere generatie, het hebben verkloot en dat de jongeren nu op de blaren moeten zitten. Een ongemakkelijke waarheid, maar daarom niet minder waar.
En o ja, tenslotte, wat statistiek betreft. Nog een laatste belangrijk inzicht van mijn held Winston Churchill, want die zei al: “O, statistieken moet je nooit vertrouwen, behalve de statistieken die je zelf hebt verzonnen.”
Bron: De Volkskrant 12-6-2025
Lees de editorial van Maartje Bregman, uit de laatste magazine: de groene stad in bloei. Om even je verbeeldingsvermogen te prikkelen. Lees het hier!