Er is in ons dorp een mooie tentoonstelling te zien. Die tentoonstelling is bedacht en mede vormgegeven door prinses Irene. De tentoonstelling heet: ‘Wij Zijn Natuur’. So far so good.
Nou is er iets vreemds aan de hand met prinses Irene, of beter gezegd: met mijn relatie met prinses Irene. Jaren geleden ontpopte Irene zich tot geestelijk leider op het gebied van natuur en omgang met de aarde. Ze kwam er openlijk voor uit dat ze met bomen sprak, en ook een relatie met die bomen wilde aangaan. Mijn vrienden en ik moesten daar nogal om lachen. We waren veel te rationeel voor dat soort bla bla.
Kortom, prinses Irene werd niet erg serieus genomen. Een bomenknuffelaar die ook wel eens in de belangstelling wilde staan, meer was het niet. Ze paste in ieder geval perfect in de traditie van het Oranjehuis, waar met name Juliana dol was op gebedsgenezers, mystieke theorieën en paranormale toestanden.
In die tijd, de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw -ja opa vertelt weer een beetje, daar kan ik ook niks aan doen- maakte er ook een boek furore: ‘Gaia’, van de allround wetenschapper James Lovelock. Hij was de grondlegger van de Gaia-hypothese. Lovelock stelde dat de aarde een levend systeem is, waarin elk organisme én niet levende elementen, zoals gesteenten of de atmosfeer, samen een zelfregulerend systeem vormen. Hij zag de aarde dus als geheel, als een min of meer levend organisme, waarbinnen alles met alles samenhangt.
Nou je begrijpt, de hippies waren er dol op. En ook prinses Irene schijnt er zeer door geïnspireerd te zijn geraakt. Waarmee ik maar wil zeggen dat de natuurvisie van prinses Irene niet geheel uit de lucht kwam vallen. Maar in wetenschappelijke kring werd die hele Gaia-theorie toch als een tikje -hoe zal ik zeggen- zweverig beschouwd.
Enfin, we zijn nu jaren later. Tijd heelt veel wonden, dus ik probeerde zo onbevangen mogelijk de tentoonstelling te bezoeken. En ik kan jullie nu al verklappen: ik werd bijna van mijn sokken geblazen door schoonheid, zeggingskracht en emotie.
Als jullie het goedvinden neem ik jullie even mee door de tentoonstelling. Om te beginnen ervaarde ik een perfecte samensmelting van natuur en cultuur. Het begon er al mee dat van de expositieruimte een stiltegebied was gemaakt. Wel hoorde je via speakers het geritsel van boombladeren in de wind, maar geen gewauwel van bezoekers.
Dan de eerste zaal: een geweldige boom die helemaal beklemd zit tussen muren. Alsof de boom eruit wil knallen. Natuur bekneld door de mens, maar ook natuur die zich verzet tegen door de mens opgeworpen beperkingen, zo vatte ik het dan maar even gemakshalve samen.
De tweede zaal overrompelde mij het meest. Installaties, foto’s en films van organismen, schimmels, cellen, op microniveau. Door het zo in deze context naast elkaar te zien, werd natuur ineens kunst. Een ontroerende vormpracht die je echt betoverde.
Even later zie je een foto-installatie waarbij vormen van een slang naadloos overgaan in luchtopnames van een kronkelende rivier in het oerwoud, die weer feilloos overgaan in de zandribbels op het strand, en de vormen van een ammoniet. Je ervaart aan den lijve hoe het kleinste organisme tot aan de meest grootse landschappen met elkaar verbonden zijn en in één grote structuur met elkaar samenhangen.
En dan is er een wand waar alleen op staat: ‘wat is jouw commitment aan de Aarde?’
Nou, ga maar eens op die stoeltjes voor die wand zitten. Als een boemerang krijg je die vraag vol terug in je hersenpan gesmeten!
Maar goed, er was ook vooral mooie en onthutsende kunst: een druppel die uit een stellage tevoorschijn kwam en steeds weer uit een spatte op een wateroppervlak. Er was een prachtig kunstwerk van bijenwas, gemaakt door bijen zelf. Er was…nou ja, teveel om op te noemen. Bovendien hingen er verspreid over de tentoonstelling groot uitgeschreven teksten, of misschien wel gedichten, van prinses Irene. Lang niet gek, die teksten. Vol zeggingskracht.
Lees maar even mee:
De gezondheid van de Aarde en die van de mensheid gaan samen op.
We kunnen geen toekomst bouwen op de dreigingen die op ons afkomen, op angst, ontkenning, schaamte of schuld, want die werken verlammend.
Laten we die gevoelens omzetten in liefdevolle verbinding en daadkracht.
Dan bewegen we naar een werkelijk ecologische levensstijl en beschaving.
En hier nog eentje (wel helemaal lezen hè, niet denken: dat is me te lang, want dan doe je jezelf tekort):
Ons wereldbeeld wordt bepaald door onze relatie met de natuur.
Voor de eerste keer in de menselijke geschiedenis zijn we getuige van een wereldwijde verstoring van de biologische fundamenten van de Aarde.
En wij als mensheid zijn daar medeverantwoordelijk voor.
Wij voelen noch weten ons een onderdeel van de Aarde en hebben ons buiten en boven de natuur geplaatst.
Deze scheiding is een afschuwelijk misverstand dat ervoor gezorgd heeft dat wij een groot deel van de Aarde en vele van haar levensvormen hebben vernield, en daarmee ook een deel in onszelf.
Ik denk dat we niet begrijpen wat we onszelf fysiek en mentaal aandoen, wanneer we de biologische fundamenten van de Aarde verstoren.
De door onszelf geschapen kloof tussen natuur en mens is het resultaat van het vergeten van een eenvoudige waarheid: dat wij onderdeel zijn van de natuur.
Wij zijn van hetzelfde materiaal gemaakt als al die prachtige levensvormen die wij met planeet Aarde delen.
Mooie teksten. En zo raak.
Tja, ik had zelf ook nooit gedacht dat ik nog eens zo positief zou zijn over een lid van het koninklijk huis.
We zijn vorige week ook nog even bij een interview met Irene geweest, in een stampvolle theaterzaal naast het museum. Nou ja, dat was ook al prima. Krachtige, mooie, statige vrouw die op haar 85ste nog de power van een twintiger heeft.
Ze zei dat ze juist voor een tentoonstelling had gekozen om ons duidelijk te maken dat wij natuur zijn, omdat kunst de natuur op een andere manier kan laten zien, en meer je emoties raakt dan een handboek of cursus. Allemachtig, dat mag je wel zeggen. Daarin is ze helemaal geslaagd.
Was alles dan even goed en geweldig met die prinses van je, zul je denken? Nou, dat gedweep met de Dalai Lama, en dat je samen ineens moest gaan mediteren met je ogen dicht in zo’n immense zaal, dat neigt voor mij toch een tikje teveel naar sektevorming. Ik krijg er een beetje de kriebels van. Maar alla, nobody is perfect, zullen we maar zeggen.
Maar ik kan jullie wel met klem aanraden om naar de tentoonstelling ‘Wij Zijn Natuur’ in het Singer museum -want daar is het- te gaan. Een weldadige ervaring.
En nu ik er zo over nadenk: ook James Lovelock wordt de laatste tijd meer en meer gezien als een ziener die zijn tijd vooruit was. De aarde is nou eenmaal een systeem waarin alle elementen op een subtiele en prachtige manier op elkaar inwerken en elkaar in evenwicht houden. Dat is het mooie, maar ook het kwetsbare ervan.
En wat Irene betreft: Toen ik na het interview, waarin ze het had over de taal van de natuur, en de communicatie en interactie met bomen en dieren, uit het theater liep, toen dacht ik: verdomd, na al die jaren geloof ik dat ik begrijp wat ze bedoelt.
Bron: Gaia, een nieuwe visie op de Aarde, James Lovelock, 1979, Oxford University Press
Altijd op de hoogte van leuke uitjes, tentoonstellingen en positief nieuws? Abonneer je dan op de nieuwsbrief.