Vanochtend was ik, zoals meestal op maandagochtend, in de sportschool te vinden. Hartstikke mooi, moet je vooral doen. Maar wat heeft dat met natuur of klimaat te maken, zul je denken. Nou, voor mij heel veel. Want terwijl ik al zwetend en kreunend mijn lichaam aan die apparaten uiteenrek in een poging mijn lijf nog een beetje in de plooi te houden, luister ik altijd de radioshow van Happy Times Media terug. Een aanrader, want als je letterlijk een gezonde geest in een gezond lichaam wilt, is dat een prima combinatie. Mijn sportschool associeer ik dan ook vrijwel onmiddellijk met Maartje en Tessel.
Anyway, ik luister die podcastafleveringen niet op volgorde, maar een beetje at random, en vanochtend luisterde ik naar de uitzending met Bénédicte Ficq. Tja, geweldige vrouw natuurlijk. Jaagt in haar eentje Chemours, Tata Steel en de gehele tabaksindustrie de stuipen op het lijf. Petje af voor Bénédicte!
De uitzending ging over de vraag hoe je mensen bewust maakt van klimaatproblematiek. Doe je dat met feiten of met ‘glitters’ en fun? Want mensen zouden juist lamgeslagen worden door negatieve verhalen. Bénédicte zit van nature meer aan de kant van de feiten:
“Dan hoor je mensen zeggen dat het vroeger ook warmer was of kouder, en dat klimaten wisselden, maar ja dat zijn verschuivingen die over zo’n lange tijd gaan dat planten en dieren zich daaraan kunnen aanpassen, nu gaan de veranderingen zo snel dat aanpassen onmogelijk is.”
Ficq heeft helemaal gelijk.
Wie deze stukjes vaker leest, weet misschien dat ik vrijwilliger ben bij een geologisch museumpje in ons dorp. Van bezoekers hoor ik ook vaak dergelijke argumenten waarmee klimaatverandering wordt gebagatelliseerd. Maar daar is een hoop tegenin te brengen. In ons museum zie je dat er in de afgelopen honderden miljoenen jaren minimaal vijf grote uitstervingsperiodes waren door plotselinge enorme vulkaanuitbarstingen, of de inslag van een meteoriet. Nou, met die grote plotselinge veranderingen ging dan ook zeventig procent of meer van alle levende organismen eraan. Moet je je indenken! En het vervelende is: volgens experts zitten we nu ook in zo’n plotselinge uitstervingsfase.
Want dat uitsterven strekte zich na zo’n vulkaanramp of meteorietinslag uit over honderden, misschien wel duizenden jaren: de atmosfeer veranderde, de soorten konden geen voedsel meer vinden, werden zwakker en na een tijdje waren ze uitgestorven. Maar een ‘snelle extinctiegolf’ kan er dus honderden jaren over doen voordat een soort volledig is verdwenen. Als we nu naar het uitsterven van vlinders kijken dan is de vlinderpopulatie in dertig jaar tijd in Nederland met meer dan de helft gedaald. En als we kijken naar de lange termijn, tussen 1890 en nu, dan zitten we op een achteruitgang van meer dan tachtig procent. Een snelle massa-extinctie dus. Alleen nu niet veroorzaakt door de natuur, maar door de mens zelf.
En als ik dit aan bezoekers in het museum vertel, dan zijn ze in ieder geval onder de indruk: “jeetje, werkt het zo!”
Bénédicte Ficq zei dat het allemaal zo’n ‘klote-boodschap’ is, dat klimaat. Mensen willen het niet horen. Mensen willen geen beperkingen. Ze willen vliegen, de wereld ontdekken.
“Fuck Ficq, zullen ze zeggen,” riep ze in alle opwinding uit. En ze schrok zelf hoorbaar ook een beetje van haar eigen ruwe woorden.
Tessel en Maartje vroegen zich natuurlijk af of je mensen niet beter meekrijgt met positieve en vrolijke verhalen. Tja, Ficq wist het niet zo goed. Maar positiviteit is toch de basis van Happy Times Media?
Het dwong me in ieder geval om eens bij mezelf te rade te gaan. Voor mij zijn natuur- en klimaatverandering de belangrijkste problemen van deze tijd. Ze liggen aan de basis van een hoop andere problemen. Watertekorten, opwarming, hittesterfte, overstromingen, mislukte oogsten, hoge voedselprijzen, energieproblematiek, pandemieën, het onbewoonbaar raken van grote delen van de aarde, zelfs oorlogen, migratie en vluchtelingenstromingen -en zo kan ik nog even doorgaan- worden er allemaal in meer of mindere mate door veroorzaakt.
Hoe blijf je daar vrolijk bij?
Nou, ik heb voor mezelf gemerkt, dat juist sinds ik op mijn manier klimaat bewuster ben gaan leven, en me meer uitspreek, ook het plezier is toegenomen. Dat je merkt dat je met minder spullen een leuk leven kunt leiden, dat stemt vrolijk. Met het planten van een boom creëer je iets tastbaars: voor die boom heb ik betekenis gehad, en die boom helpt de wereld verder. Dat geeft in ieder geval een positief gevoel.
Doordat ik me uitspreek, krijg ik interessante gesprekken met allerlei mensen. Dat stemt vrolijk. Ik heb zelf ontzettend veel plezier in het schrijven van deze stukjes. Ik zit soms gniffelend achter mijn computer, en wie weet doe ik jullie er ook een plezier mee, of steek je er wat van op. Het dwingt me in ieder geval om me in klimaat en milieu te verdiepen. Dat vind ik interessant en het verrijkt mijn leven. Kortom, alleen al het feit dat ik (trouwens veel te laat) op mijn bescheiden wijze in actie kom, biedt voor mij al genoeg plezier, vrolijkheid en vooruit, zingeving.
Nou ja, zo werkt dat voor mij. Het vertellen van feiten en benoemen van problemen kan hand in hand gaan met lol, plezier en verdieping.
Bénédicte Ficq zei trouwens nog meer goede dingen: ze vond dat natuur en klimaat eigenlijk helemaal geen politiek onderwerp zouden moeten zijn. Het is een uitgangspunt waarover iedereen het eigenlijk eens zou moeten zijn. Politieke verschillen komen pas daarna -net zoals geen enkele politieke partij liever een dictatuur zou willen hebben, vrouwen het kiesrecht weer wil afnemen, of slavernij weer wil invoeren. En net zoals er geen partij is die vindt dat we onze deltawerken best kunnen verwaarlozen. Dat is immers een basis, waarzonder een prettig leven in ons land onmogelijk is.
Helemaal mee eens. Maar bedenk: slavernij en het invoeren van een parlementaire democratie waren nog niet eens zo heel lang geleden wel degelijk politieke strijdpunten. Dat kunnen we ons nu nauwelijks nog voorstellen. En ik durf er mijn hoed om te verwedden dat ook de zorg voor onze natuur en het klimaat, ook al moeten er misschien eerst rampen gebeuren, zo’n zelfde status zullen krijgen, waarover iedereen het eens is.
Tja, Waarom schrijf ik dit allemaal op? je kunt ook gewoon even die uitzending met Bénédicte terugluisteren. Maar dit is wat het bij mij allemaal losmaakte. Ik zou dus willen zeggen: Fuck Ficq vooral niet, maar zet je in. Want wie de wereld wil veranderen, verandert ook een beetje zichzelf.
En het belangrijkste: in aanloop naar de verkiezingen mag ‘klimaat’ dan wel zijn ondergesneeuwd, maar het feit dat er minder over wordt gesproken neemt het probleem allerminst weg. Die klimaatverandering dendert gewoon door. Dus stem 29 oktober in ieder geval op iets groens, want we willen onze mooie aarde nog wat langer leefbaar houden dan vandaag.
Bron: Vlinderstichting, Happy Times Radio